تبلیغات 
مقدمه
ابزار
SWOT به‌طور خلاصه فرصتها
و تهدیدات محیط خارج از
مرزهای سازمان را در تقابل با نقاط قوت و ضعف داخلی بررسی میکند؛ بنابراین برای
ارزیابی تناسب میان سازمان با محیط و زمینه‌ای
که در آن کار میکند، یکی از بهترین ابزارهای موجود می باشد. فرضیه‌ای وجود دارد
مبنی بر اینکه هر سازمانی که تناسب بیشتری با محیط فعالیتش داشته باشد، نسبت به
سازمان‌هایی که فاقد تناسب هستند، شانس بقای بیشتری دارد. درواقع داشتن خلاصه‌ای
از فرصتها، تهدیدات، نقاط قوت و نقاط ضعف اساسی، تأثیر به سزایی در توسعه استراتژی سازمان
خواهد داشت، بنابراین آشنایی با این ابزار مهم است.
ماتریس
SWOT یا مدل خط و مشی هاروارد، ابزار تحلیلی بسیار کارآمدی است که برای شناسایی
محیط بیرونی و درونی سازمان به کار برده می شود. از این ماتریس در مدیریت
استراتژیک و همین طور بازاریابی به منظور شناخت محیط سازمان استفاده می شود. این ابزار در چین پس از ابزار PEST (تحلیل
عوامل سیاسی-اقتصادی-اجتماعی و تکنولوژیک) رتبه دوم مقبولیت را کسب کرده است.
ماتریس
SWOT از حروف ابتدای مفاهیم قوت (Strength)، ضعف
(Weakness)، فرصت (Opportunity) و تهدید
(Threat) تشکیل شده است. در این ماتریس مفاهیم قوت و ضعف به محیط
درون سازمان و فرصت و تهدید به محیط بیرون سازمان مربوط می شود.
مروری بر تاریخچه
SWOT
به طور کلی از
نظر تاریخی پیش زمینه مشخصی برای شروع استفاده از SWOT
وجود ندارد. برخی از مشخصه‌های این ماتریس به مدرسه
کسب و کار هاروارد و کتاب سیاست‌های کسب و کار نوشته اندروز، گات، لرند و
کریستینسن باز می‌گردد. با این حال در این کتاب تنها به فرصتها، خطرات، محیط و مشکلات اشاره
شده است و مرجع آن نیز سخنرانی پروفسور کنت اندروز است. دیدگاهی دیگر آن است که
SWOT از پژوهش استنفورد به سرپرستی آلبرت همفری در سال ۱۹۶۰ مشتق شده است. تا
سال ۱۹۶۰ هر شرکتی یک «مدیر برنامه‌ریزی شرکتی» داشت و «انجمن برنامه‌ریزی بلندمدت
شرکتی» در آمریکا شکل گرفته بود اما مشکلی وجود داشت. در این مطالعه شرکت‌های
موجود در لیست فورچون ۵۰۰ مورد بررسی قرار گرفتند تا مشخص شود چرا برنامه‌ریزی‌های
سازمانی اغلب بین مراحل طراحی و اجرا
شکست می‌خورند و چگونه می‌توان با این موضوع مقابله کرد. بر اساس یافته‌های یک
پژوهش، یک «زنجیره منطقی هشت‌گانه» به‌عنوان یک نظام جدید معرفی شد. دو مرحله اول
این زنجیره بر درک درست ارزش‌های شرکت و توان ارزیابی مناسب از موقعیت کسب‌وکار
متمرکز بود. با توجه به اینکه توسعه یک متدولوژی برای تعیین ارزش‌ها کاری دشوار
بود، تیم پژوهشگران تصمیم گرفت تا بر سنجش و ارزیابی آنها
تمرکز کند و این را مورد ارزیابی قرار دهد که چه چیزی برای حال و آینده شرکت خوب
یا بد تلقی می‌شود. وقتی از خوب بودن چیزی در زمان حال و شرایط فعلی حرف می‌زنیم
یعنی اوضاع «رضایت‌بخش» است. خوب بودن در آینده یعنی با «فرصتها» سروکار داریم.
این در حالی است که بد بودن چیزی در زمان حال از وجود نوعی «کاستی و کمبود» حکایت
داشت و بد بودن مقوله‌ای در آینده نشان‌دهنده وجود «تهدید» برای شرکت بود. این
تجزیه تحلیل با نام اختصاری SOFT (متشکل از حروف
اول کلمات Satisfaction، Opportunity، Fault
و Threat) شناخته شد. این
ابزار در سال ۱۹۶۴ در کنفرانسی در زوریخ ارائه شد. چند نفر از اعضای این تیم
پژوهشی، چارچوب را تغییر دادند و به جای «کاستی» از عبارت «نقطه‌ضعف» استفاده
کردند و در نتیجه SWOT متولد شد.
روش پیاده سازی SWOT
گام یک: شناسایی عوامل فرصت و تهدید خارجی
در سازمان شما، نیاز است کلیه واحدها بر اساس فرم های موجود، ابتدا باید
عوامل داخلی و خارجی که بر سازمان موثر هستند را شناسایی کنند. به عنوان یک
پیشنهاد، نیاز است تمامی واحدها جداگانه این کار را انجام داده و سپس در جلسات
مدیریتی این موضوع جمع بندی شود.
گام دو: شناسایی عوامل قوت و ضعف داخلی
همانند آنچه در گام یک بیان شد، بازهم تمامی افراد سازمان اقدام به جمع
آوری نقاط قوت و ضعف در سازمان کرده و در جلسات مدیریتی این نقاط قوت و ضعف جمع
بندی شود. باید توجه کنید در این شرایط امکان دارد تعداد زیادی از نقاط قوت و ضعف
یا حتی فرصت و تهدید به صورت مشترک بوده و در نهایت در جلسات جمع بندی مدیریتی بعد
از جمع بندی تمام واحدها، تعداد مشخصی از 4 پارامتر به وجود آید.
گام سه: تشکیل ماتریس ارزیابی عوامل داخلی و خارجی
پس از اینکه تمامی نقاط قوت و ضعف، فرصت ها و تهدیدها در جلسات مدیریتی جمع بندی و مشخص شد، ماتریس های ارزیابی عوامل داخلی (IFE) و ارزیابی عوامل خارجی (EFE) تشکیل می‌شود. همانطوری که اشاره کردیم، تمامی نقاط ضعف و قوت که مربوط به محیط داخل سازمان است در ماتریس IFE و فرصتها و تهدیدات محیط خارجی در ماتریس EFE تجزیه و تحلیل می شوند و پس از آن وارد ماتریس QSPM شده و نمره دهی می شوند.
گام چهار: تعیین وضعیت سازمان پس از نمره دهی
با جمع بندی و نمره دهی نهایی در سازمان و تشکیل ماتریس SWOT
چهار استراتژی برای سازمان شما ایجاد خواهد شد که به شرح زیر دسته بندی می شود:
استراتژی های محافظه کارانه: سازمان در این شرایط باید محافظه کارانه برخورد
کند. در این استراتژی هدف استفاده از مزیت های موجود برای رفع نقاط ضعف می باشد.
استراتژی های تدافعی: سازمان در این شرایط در وضعیت مناسبی قرار
ندارد. هدف از این استراتژی، کم کردن نقاط ضعف داخلی و پرهیز از تهدیدات ناشی از
محیط خارجی است. معمولا در چنین شرایطی سازمان در وضعیت مخاطره آمیز قرار دارد.
استراتژی های تهاجمی :یکی از بهترین وضعیت ها در سازمان، استراتژی
تهاجمی است که سازمان می تواند از فرصت ها بیشترین استفاده را ببرد. در این
استراتژی، سازمان با تکیه بر قوت های داخلی بیشترین بهره را از فرصت های خارجی می
برد. به همین دلیل بیشتر سازمان ها تمایل دارند در این موقعیت قرار بگیرند.
استراتژی های رقابتی :در این موقعیت هدف سازمان این است که روش هایی استفاده شود تا با استفاده از نقاط قوت داخلی از تاثیر منفی تهدیدات خارجی جلوگیری شود.
شما می توانید
برای مطالعه بیشتر پیرامون این موضوع به دو لینک زیر مراجعه کنید.
·
Hill, T. and
Westbrook, R. (1997). SWOT analysis: it’s time for a product recall. Long Range
Planning, 30(1), 46-52.
·
Pickton, D.W.
and Wright, S. (1998). What’s SWOT in strategic analysis? Strategic Change,
7(2), 101-109.
·
به زودی نمونه فرم های خام به همراه آموزش کامل در سایت بارگذاری خواهد شد.
در صورت نیاز به آموزش و همچنین دریافت مشاوره با ما در تماس باشید.
o.ashkani@yahoo.com
